تاریخچه زعفران از چه زمانی است؟ در تمامی به قدرت رسیدن‌ها و افول حکومت‌ها، شکل‌گیری تاریخ و فرهنگ‌ها، ادویه‌ها در کنار انسان‌ها بوده‌اند. می‌توان قدمت آن‌ها را با قدمت تمدن‌های بشری یکسان دانست. زعفران، این ادویه گران‌بها و باارزش، از دیرباز تاکنون همراه فرهنگ‌ها و حکومت‌های مختلف بوده است.
در ادامه همراه باشید تا به شما درباره تاریخچه تولید زعفران در ایران و جهان بگوییم.
تاریخچه تولید زعفران در ایران
خاستگاه انواع ادویه در جهان، خاورمیانه و آسیای شرقی است. چندین هزار سال پیش، جاده ابریشم از اصلی‌ترین راه‌های تجارت ادویه در تاریخ باستان بوده است. پس از کشف مسیر دریایی، ادویه‌های خاورمیانه و آسیای شرقی به اروپا و آمریکا هم وارد شدند.
ایران، هند و چین از اصلی‌ترین مراکز تولید ادویه در جهان باستان بودند. زعفران ادویه‌های محبوب ایران محسوب می شود.که هزاران سال تجارت می‌شود.
مصرف زعفران از دیرباز تا کنون در اقصی نقاط جهان رواج داشته است.فواید زعفران بر هیچکس پوشیده نیست.
تاریخچه زعفران در ایران باستان:
در ایران باستان، گل زعفران به صورت وحشی رشد می‌کرده است. قدمت زعفران در ایران را می‌توان در دوره هخامنشیان بررسی کرد. ایرانیان باستان در آن زمان از زعفران برای معطر کردن غذاهای خود استفاده می‌کردند. در شرح زندگی‌نامه داریوش هخامنشی به مصرف زعفران اشاره شده است. این پادشاه ایرانی از زعفران همراه با شیر برای معطر کردن تن خود استفاده می‌کرده است.
اولین صادرات زعفران در ایران را می‌توان به دوره پارت‌ها نسبت داد. احتمالا اولین بار زعفران از میان اقوام پارت به چین، یونان، روم برده شده است.
در گذشته طبیبان از خواص زعفران برای درمان استفاده می‌کردند. از رنگ زعفران هم به عنوان جوهر برای نوشتن فرامین و رنگ‌آمیزی پارچه‌ها استفاده می‌شده است.
قدمت زعفران:
به‌طورکلی قدمت و تاریخچه تولید زعفران در ایران را می‌توان حدود ۳ هزار سال دانست.
اولین کشت زعفران هم در دوره ساسانیان و از شهر قم رواج پیدا کرده است. البته بعضی منابع تاریخی از قدمت ۵ هزار ساله زعفران در ایران نام می‌برند. در کتاب گیاه‌شناسی دوران آشوریان،درباره گل زعفران نوشته شده است.
در ایران باستان از زعفران برای رنگ آمیزی استفاده می کردند. حتی گفته می‌شود که سومریان هم از زعفران برای تهیه داروها و درمان استفاده می‌کردند.
شاید نتوان تاریخ دقیقی را برای قدمت زعفران در ایران نام برد. اما به طور یقین، ایران از خاستگاه‌های اولیه زعفران در جهان بوده است.
تاریخچه تولید زعفران در جهان
تاریخچه تولید زعفران را می‌توان به اندازه «زمان» باستانی دانست. کلئوپاترا آخرین فرعون مصر باستان از قدرتمندترین و بزرگ‌ترین پادشاهان زن در تاریخ جهان، پیش از دیدار با خواستگاران خود، به حمام شیر و زعفران می‌رفته است.
جان او کانل در کتاب «ادویه‌ها» نوشته است که زنان تمدن مینوسی (۲ هزار سال پیش از میلاد)، لباس‌های خود را با زعفران رنگ می‌کردند. از زعفران و موم زنبور عسل برای تهیه رژلب و لوازم آرایشی استفاده می‌کردند.
در طول تاریخ از زعفران برای رنگ‌آمیزی لباس، نوشتن طلسم، تهیه غذا، آرایش و درمان بیماری‌ها استفاده شده است.
رومیان باستان برای خوش‌بو کردن فضای عمومی هم از عطر زعفران استفاده می‌کردند. حتی در زمان شیوع طاعون سیاه هم از زعفران به عنوان یک پادزهر استفاده می‌شده است.
محبوبیت زعفران به عنوان یک دارو در قرون وسطا به اوج خود رسید.با توجه به کتاب های آشپزی نوشته شده در سال 1300 میلادی از آن زمان در تهیه غذا از زعفران استفاده شده است.
تولید زعفران در زمان حال و کشورهای تولیدکننده زعفران
پیاز زعفران برای رشد به شرایط خاصی نیاز خواهد داشت و در هر منطقه‌ای رشد نمی‌کند. انواع زعفران را می‌توان در مناطقی با آب‌وهوای گرم و خشک تولید کرد. این گل به آبیاری زیادی هم نیاز ندارد. در مناطق کم آب هم رشد می‌کند. به همین دلیل در حال حاضر کشورهای بسیاری به تولید زعفران مشغول هستند.
ایران، افغانستان، اسپانیا، هند، یونان و ایتالیا اصلی‌ترین مراکز تولید زعفران در جهان شناخته می‌شوند.
حدود ۹۰ تا ۹۳ درصد از تولید زعفران در جهان به ایران اختصاص دارد. ایران بیشترین حجم تولید زعفران در جهان را برای خود کرده است. بااین‌حال بسیاری از مردم، اسپانیا را اولین مرکز تولید زعفران در جهان می‌دانند.
بیشترین زعفران تولیدی ایران به اسپانیا صادرمی شود.و این کشور تحت نام و برند خود آن‌ها را بسته‌بندی و صادر می‌کند. به همین علت بسیاری از کشورها در هنگام خرید زعفران از اسپانیا گمان می کنند که زعفران این کشور را خریداری کرده اند.
در حال حاضر افغانستان، یونان، مراکش، ترکیه و هند هم در جهان به تولید و کشت زعفران مشغول هستند. چین با روش گلخانه‌ای به تولید زعفران می‌پردازد. طی سال های اخیر افغانستان عنوان باکیفیت‌ترین کشور تولیدکننده زعفران را به خود اختصاص داده است. بااین‌حال همچنان ایران را می‌توان اولین تولیدکننده زعفران در جهان دانست. اولین رتبه تولید زعفران در جهان به ایران، دومین به هند و سومین به افغانستان اختصاص دارد.
تاریخچه تولید زعفران را می‌توان در هزاران سال پیش و در عصر برنز جست‌وجو کرد. این ادویه گران‌بها قدمت طولانی در میان اقوام مختلف به ويژه ایران دارد.
