مقدمه
زعفران با دو روش سنتی و مدرن کاشته می‌شود. روش سنتی را هزاران سال است که کشاورزان انجام می‌دهند، عموما در روش های سنتی زعفران با کیفیت بالاتری به دست می آید. اما روش مدرن یک روش بهینه و امروزی در کاشت زعفران محسوب شده و در گلخانه انجام می‌شود. در ادامه همراه باشید تا انواع روشهای کاشت زعفران را به شما آموزش دهیم.
انواع روشهای کاشت زعفران
روش سنتی و روش مدرن، دو روش اصلی و رایج کاشت زعفران در جهان محسوب می‌شوند. هزارن سال است زعفران به صورت سنتی توسط کشاورزان داخل مزارع کاشته می‌شود، اما روش مدرن کمتر از ۲۰ سال قدمت دارد . از کشور چین آغاز شده است. روشهای مدرن شامل روشهای گلخانه‌ای، آیروپونیک است. در ادامه روشهای کاشت این ادویه گران قیمت را به شما معرفی می‌کنیم:
1. روش کاشت سنتی زعفران
در این روش، کشاورزان پیش از کاشت پیاز زعفران، زمین را با کود حیوانی غنی می‌کنند و سپس در تابستان از مرداد ماه تا شهریور، پیاز زعفران را در خاک می‌کارند. زعفران در خاکی که از شن و رس باشد، گل می‌دهد و به همین دلیل توجه به خاک مناسب برای کشت سنتی زعفران اهمیت دارد. این خاک را باید در پاییز یا زمستان شخم زد. علاوه بر خاک، باید در تهیه پیاز زعفران هم دقت داشته باشید. چرا که کیفیت پیاز زعفران روی محصول و کشت بسیار تاثیرگذار است.
پیاز زعفران تابستان در خاک کاشته می‌شود. اوایل پاییز (اواسط مهرماه) اولین آبیاری خاک انجام می شود. بعد از آبیاری، اولین گل‌های بنفش زعفران پس از ۱۵ تا ۲۰ روز سر از خاک بیرون آورده و شکوفا می‌شوند. پس از رویش گل زعفران، حالا نوبت برداشت آن‌ها است. باید گل‌های زعفران را تا پایان آبان ماه برداشت کرد. زمان برداشت گل‌های زعفران بسیار اهمیت دارد. هر روز پیش از طلوع آفتاب و تا قبل از ساعت ۹ صبح باید گل‌های زعفران را چید، چرا که پس از آن گل‌ها بسته می‌شوند.
برداشت گل زعفران باید با دست انجام شود و به همین دلیل کارگران بسیاری برای برداشت زعفران مشغول به کار می‌شوند، یکی از دلایل گران بودن این ادویه، برداشت دشوار با دست است که متحمل هزینه‌های بسیاری می‌شود.
2. روش کاشت گلخانه‌ای زعفران
یکی از مهم‌ترین دلایل برای کاشت گلخانه‌ای زعفران، کمبود آب است. روش کاشت گلخانه‌ای زعفران تفاوت چندانی با روش کاشت سنتی ندارد. در این روش کشاورزان آب کمتری مصرف کرده و می‌توانند در فضایی کمتر، محصول بیشتری برداشت کنند.
در حال حاضر کشورهای بسیاری همچون چین از روش کاشت گلخانه‌ای به عنوان روش اصلی کاشت زعفران استفاده می‌کنند. ژائو جی در کشور چین، در سال ۲۰۰۴ برای اولین بار این روش را اختراع کرد. در روش کاشت گلخانه‌ای، راندمان برداشت محصول ده برابر بیشتر از روش کاشت سنتی زعفران است. روش هیدروپونیک یا آب کشت و روش آیروپونیک یا هواکشت از دیگر روشهای کاشت گلخانه‌ای زعفران به شمار می‌روند که در ادامه آن‌ها را به شما معرفی می‌کنیم.
طرز کاشت سنتی زعفران
در روش سنتی توجه به خاک، پیاز زعفران و شرایط آب‌وهوایی منطقه اهمیت بسیاری دارد. معمولا زعفران را به روش سنتی باید در مناطق گرمسیری کاشت، چرا که گیاه زعفران به زمستان‌هایی ملایم و تابستان‌هایی گرم و خشک نیاز دارد.
زعفران مقابل سرما مقاوم است،ولی بهتر است در مکانی کاشته شود که سرمای شدید گیاه را در دوره رشد (پاییز، زمستان و اویل بهار) اذیت نکند. همچنین زعفران نیاز کمی به آبیاری دارد و به همین دلیل در دوره استراحت یا خواب زعفران (تابستان) باید از بارندگی و رطوبت بسیار دور باشد.
خاک زمین کشت باید زه‌کشی شده، حاصل‌خیز باشد. PH خاک باید بین ۷ تا ۹۸ بوده و حتما آهکی باشد. گیاه زعفران تنها در خاکی که مرطوب، شور، اسیدی و فاقد مواد مغذی باشد، رشد و نموی بهتری خواهد داشت. زمین باید فاقد علف‌های هرز و قلوه سنگ باشد.
پس از آماده‌سازی زمین، حالا نوبت کاشت پیازهای زعفران است. عمق کاشت این پیازها بهتر است که ۲۰ سانتی‌متر باشد تا از گرما و سرما محفوظ بماند. پس از آنکه یکبار پیازهای زعفران را در خاک بکارید، این پیاز چندین سال باقی می‌ماند. پیاز زعفران می‌تواند پنج تا هفت سال در زمین باقی مانده و گل دهد. پس از این مدت، باید پیاز زعفران را از خاک خارج کرد.
کشت سنتی زعفران مانند روشهای دیگر دارای معایبی است که در ادامه آن را معرفی می‌کنیم:
معایب روش سنتی
1- شیوع آفت و بیماری در کل مزرعه و آسیب دیدن گیاه زعفران
2- راندمان کمتر برداشت محصول نسبت به روش گلخانه‌ای
3- عدم کنترل بر شرایط آب‌وهوایی پیش‌بینی نشده مانند سیل، خشکسالی و …
4- هزینه بالا کشت و برداشت محصول
درست است که این روش معایبی دارد، اما همچنان باکیفیت‌ترین نوع زعفران در جهان به روش سنتی در خراسان ایران کشت می‌شود.
آشنایی با روشهای کاشت گلخانه‌ای زعفران
روش گلخانه‌ای نسبت به کاشت سنتی بسیار مقرون به صرفه‌تر است. این روش هزینه‌ها را کاهش داده و امکان برداشت بیشتر محصول فراهم می شود. کشورهایی که دچار کم‌آبی یا شرایط پیش‌بینی نشده آب‌وهوایی هستند، معمولا از روش کاشت گلخانه‌ای زعفران استفاده می‌کنند. انواع روش کاشت گلخانه‌ای زعفران را در ادامه معرفی می‌کنیم:
روش هیدروپونیک یا آب کاشت زعفران
روش هیدروپونیک یا آب کشت یکی از روشهای کاشت گلخانه‌ای زعفران به شمار می‌رود که به معنای کار با آب است. در این روش، ریشه زعفران برخلاف روش سنتی در خاک نگهداری نمی‌شود، بلکه آن را در هوای بسیار مرطوب یا مواد جامد غیرخاکی که حافظ رطوبت هستند نگهداری می‌شود.
در روش هیدروپونیک یا آب کاشت زعفران، گیاه تغذیه بهتری داشته و به همین دلیل رشد بهتری را تجربه می‌کند. هرچقدر رشد گیاه بهتر باشد، محصول نهایی باکیفیت‌تر خواهد بود. به همین دلیل راندمان این نوع کشت گلخانه‌ای زعفران تا ۳۰ برابر بیشتر از کشت سنتی است.
روش آیروپونیک یا هواکاشت زعفران
در روش آیروپونیک یا هواکاشت زعفران، ریشه گیاه در هوا معلق مانده و با اسپری آب که شامل مواد معدنی و کود شیمیایی است تغذیه می‌شود. روش آیروپونیک در حقیقت روش باغبانی سرپوشیده محسوب می‌شود. با این روش گیاه زعفران در خاک کاشته نمی‌شود، هزینه‌های کاشت، کوددهی، شخم زدن و … بسیار کمتر شده و به راحتی و بدون نیاز به فضای خاصی می‌توان زعفران را کاشت.
آشنایی با روش کشت در باغچه و گلدان
از دیگر روشهای کاشت زعفران، کاشت آن در خانه در باغچه یا گلدان است. برای کاشت زعفران در باغچه یا در گلدان ، باید ابتدا پیاز زعفران تهیه کنید. این پیاز در مناطقی که آب‌وهوای خشکی دارد، بهتر رشد می‌کند. سپس باید خاک باغچه یا گلدان خود را آماده کنید. باغچه یا گلدان شما باید خاک خشکی داشته و در مکانی قرار داشته باشد که نور مستقیم خورشید را دریافت کند. خاک نباید سفت باشد، اگر خاک سفت باشد باید آن را زیر و رو کنید. همچنین خاک باید بتواند به خوبی آب را به خود جذب کرده و آب در آن نباید باقی بماند.
پس از آماده کردن خاک، داخل آن را تا ۲۰ یا ۲۵ سانتی‌متر با مواد آلی کوددهی کنید. سپس باید پیاز را در خاک بکارید. زمان کاشت پیازها مانند روش سنتی است، اما با توجه به منطقه شما و شرایط آب‌وهوایی‌تان می‌تواند متفاوت باشد. پیازها را باید به صورت ردیفی و با فاصله هفت سانتی‌متر از یکدیگر بکارید. پیاز را در عمقی بکارید که حداقل پنج سانتی‌متر خاک روی آن قرار بگیرد.
درنهایت پس از کاشت پیاز زعفران، مراقب حشرات موذی و آفت‌ها باشید تا به گل زعفران آسیبی نرسد. در فصل پاییز گل زعفران رشد می‌کند، به همین دلیل مرطوب نگه داشتن خاک اهمیت بسیاری دارد. هفته‌ای یک تا دو بار باید خاک را آبیاری کنید. خاک شما باید رطوبت کافی داشته باشد. پس از رویش گل‌های زعفران می‌توانید آن را برداشت کنید.
کلام آخر
کاشت زعفران به دو روش سنتی و مدرن انجام می‌شود. در روش مدرن که همان روش کاشت گلخانه‌ای زعفران است، راندمان تولید محصول بالاتر بوده و هزینه‌های آن نسبت به روش کاشت سنتی زعفران کمتر است، اما کیفیت در این روش پایین تر از روش سنتی می باشد.
